ΤΙ ΕΙΝΑΙ το αλτσχαιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου που προκαλεί προοδευτική άνοια. Είναι ο συχνότερος τύπος άνοιας και προσβάλλει ως επί το πλείστον άτομα της τρίτης ηλικίας. Στις ανεπτυγμένες αλλά και στις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουμε κατακόρυφη αύξηση του προσδόκιμου ζωής έχουμε και τα περισσότερα κρούσματα νόσου Αλτσχάιμερ.
Παγκοσμίως στην παρούσα φάση υπολογίζεται οτι πάνω από 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με την νόσο, ενώ η Ελλάδα καταμετρά πάνω από 200.000 ασθενείς. Η αυξημένη ανάγκη σε θεραπευτικές αγωγές, μακροχρόνιες νοσηλείες, μονάδες στήριξης των ατόμων αυτών αλλά και των φροντιστών τους καθιστά το νόσημα ιδιαιτέρως δαπανηρό. Ενδεικτικά, για τη χώρα μας η οικονομική δαπάνη για τους ασθενείς με την νόσο είναι κοντά στα 3 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΝΟΣΟΣ αλτσχαιμερ
Η έναρξη της εκφυλιστικής διαδικασίας που οδηγεί στην νόσο γίνεται με την παθολογική εναπόθεση συγκεκριμένων πρωτεϊνικών προϊόντων ( β – αμυλοειδές και νευροϊνίδια Τau) μέσα στα κύτταρα του εγκεφάλου. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες τα προϊόντα αυτά θα έπρεπε να αποδομούνται. Όμως στους ασθενείς που εκδηλώνουν νόσο Αλτσχάιμερ συσσωρεύονται μέσα στο κύτταρο με αποτέλεσμα τον θάνατο αυτού. Τα κύτταρα δε που προσβάλλονται εξειδικευμένα είναι τα κύτταρα δομών του εγκεφάλου (ιππόκαμπος, αμυγδαλή, υπομέλανας τόπος, νεοφλοιός κλπ) των οποίων ο ρόλος αφορά την καταγραφή μνήμης, την λογική επεξεργασία και γενικότερα τις ανώτερες νοητικές ανθρώπινες εγκεφαλικές λειτουργίες. Η νόσος εξελίσσεται σταδιακά και βαθμιαία επιδεινώνεται με άλλοτε άλλο ρυθμό στον κάθε ασθενή.
Η εκδήλωση της νόσου στο 95% των περιπτώσεων εμφανίζεται σποραδικά. Δηλαδή εμφανίζεται «τυχαία» σε ένα συγκεκριμένο άτομο του πληθυσμού. Πιο συχνά σε αυτές τις περιπτώσεις τα συμπτώματα αρχίζουν να εμφανίζονται μετά τα 70 – 75 έτη. Στη εμφάνιση της σποραδικής μορφής έχουν ενοχοποιηθεί πολλοί παράγοντες που πιθανόν να παίζουν ρόλο:
- Σοβαρές κακώσεις του εγκεφάλου
- Έντονο συναισθηματικό στρες
- Ιστορικό αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων
- Παρουσία συγκεκριμένης αλληλουχίας στο γονίδιο της απολιποπρωτεΐνης (ε4 αλλήλιο).
Στο 5 % των περιπτώσεων έχει βρεθεί κληρονομική μεταβίβαση μέσα στην ίδια οικογένεια λόγω της ύπαρξης κάποιων παθολογικών μεταλλάξεων σε γονίδια που έχουν να κάνουν με την διάσπαση κυρίως των παθολογικών πρωτεΐνικών προϊόντων που προαναφέραμε.
Στις κληρονομικές μορφές συνήθως τα συμπτώματα εκδηλώνονται σε νεαρότερες ηλικίες (<65 έτη). Και πάλι όμως δεν είναι απόλυτο ότι ένα άτομο που βρεθεί να φέρει μια τέτοια μετάλλαξη θα εκδηλώσει στο μέλλον νόσο Αλτσχάιμερ.
Συμπτωματα του αλτσχαιμερ
Επιστημονικά έχει τεκμηριωθεί οτι η εκφυλιστική διαδικασία στα εγκεφαλικά κύτταρα στην
ν. Αλτσχάιμερ ξεκινάει αρκετά χρόνια πριν να εκδηλωθούν κλινικά τα πρώτα συμπτώματα της νόσου.Τις περισσότερες φορές μάλιστα τα αρχικά στάδια της νόσου γίνονται αντιληπτά από το κοντινό-συγγενικό περιβάλλον του ασθενούς παρά από τον ίδιο τον ασθενή. Αναφέρονται συνήθως αλλαγές στην συμπεριφορά (με επιθετικότητα,αφηρημάδα, απάθεια, έλλειψη συναισθηματικής εγγύτητας) καθώς και αλλαγές στις ανώτερες νοητικές λειτουργίες (πρόσφατη μνήμη, συγκέντρωση και προσοχή, προσανατολισμό σε χώρο και χρόνο, εκτέλεση σύνθετων αριθμητικών πράξεων κλπ).
Επειδή και άλλα νευρολογικά ή και μη νευρολογικά νοσήματα μπορεί να εμφανίζονται με τα ίδια συμπτώματα πρέπει να εξετάζεται ο ασθενής άμεσα από Νευρολόγο πριν καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα.
Υπάρχουν και άλλες μορφές άνοιας που στα αρχικά στάδια ομοιάζουν με την ν. Αλτσχάιμερ αλλά επιβάλλουν άλλη διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση (μετωποκροταφική άνοια, άνοια με σωμάτια Lewy, αγγειακή άνοια, φλοιοβασική εκφύλιση, ν. Ηundington).Υπάρχουν επίσης και άλλα παθολογικά αίτια που εμφανίζονται με άνοια τα οποία μετά από την σωστή διάγνωση μπορεί να θεραπευτούν πλήρως (υδροκέφαλος, κατάθλιψη, ανεπάρκεια βιταμινών,ορμονικές διαταραχές, αιματώματα εγκεφάλου, εγκεφαλίτιδες λοιμώδους αρχής ή και αυτοάνοσης, σκλήρυνση κατά πλάκας σε νέους ασθενείς).
Είναι βασικό να θυμόμαστε ότι όποιος ξεχνάει μετά τα 70 έτη δεν πάσχει απαραίτητα από ν. Αλτσχάιμερ!
σταδια εξελιξης της ν. Αλτσχαιμερ
Στις περιπτώσεις που τίθεται η διάγνωση της ν. Αλτσχάιμερ τα στάδια του νοσήματος είναι τα εξής:
ΠΡΩΙΜΟ ΣΤΑΔΙΟ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ
Στο πρώιμο στάδιο ο πάσχων διατηρεί την ανεξαρτησία του, είναι πλήρως λειτουργικός και είναι ελάχιστα τα σημάδια που τον συνδέουν με τη νόσο. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο μπορεί να ξεχνάει ονόματα από νέες γνωριμίες, δεν συγκρατεί ονόματα τοποθεσιών, χάνει προσωπικά αντικείμενα, δυσκολεύεται να προσανατολιστεί σε νέα μέρη και δεν συγκρατεί εύκολα νέες πληροφορίες.
Η δυσκολία αυτή υποσυνείδητα μπορεί να εκδηλώνεται και σαν δυσθυμία του ασθενούς με απόσυρση στον εαυτό του και καταθλιπτικό συναίσθημα. Μπορεί να ρωτάει συνεχώς τα ίδια πράγματα και να δυσκολεύεται να φέρει εις πέρας εργασίες που μέχρι πρότινος έκανε με μεγάλη ευκολία.
ΜΕΣΟ ΣΤΑΔΙΟ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ
Το μέσο στάδιο ΤΟΥ Αλτσχάιμερ είναι και το πιο μεγάλο διάστημα της ζωής του ασθενούς με αυτή τη νόσο. Παρατηρείται σταδιακή επιδείνωση της μνήμης, της κατανόησης και έκφρασης λόγου, του προσανατολισμού στο χώρο και στον χρόνο ενώ μπορεί να επηρεάζεται αρκετά και ο ύπνος του ασθενούς. Αδιαφορεί για πράγματα τα οποία πριν τον ευχαριστούσαν και μειώνει τα πεδία ενδιαφέροντος του. Η προσωπικότητα του ασθενούς μπορεί να αλλάξει δραματικά καθώς παρουσιάζει δείγματα καχυποψίας, επιθετικότητας, εμμονές και παραισθήσεις. Αυτό το στάδιο είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τους συγγενείς και φροντιστές του ασθενούς καθόσον έχουν να διαχειριστούν μια τέτοια απρόσμενη αλλαγή στην συμπεριφορά του δικού τους ανθρώπου.
ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΣΤΑΔΙΟ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ
Στο στάδιο αυτό ο ασθενής δεν είναι πλέον σε θέση να αντιληφθεί το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται, να αναγνωρίσει οικεία πρόσωπα, να συμμετέχει σε συζητήσεις και να αυτοεξυπηρετηθεί. Στα τελικά στάδια ο ασθενής μπορεί να απολέσει και την ικανότητα του για αυτόνομη ορθοστάτηση και βάδιση το οποίο σε συνδυασμό με την ελλιπή σίτιση μπορεί να τον καθηλώσει στο κρεβάτι. Στο στάδιο αυτό ο φροντιστής επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο με την υποχρεωτική 24ωρη και 7 μέρες την εβδομάδα, παραμονή δίπλα στον πάσχοντα.
Στην κατάσταση αυτή οι ασθενείς γίνονται επιρρεπείς σε λοιμώξεις. Το τέλος της ζωής έρχεται συνήθως από παθολογικά αίτια (καρδιαγγειακά, πνευμονίες, θρομβωτικά επεισόδια) και όχι από την ν. Αλτσχάιμερ αυτή καθεαυτή.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ
Η αξιολόγηση των ασθενών που εμφανίζουν τα συμπτώματα που έχουν ήδη περιγραφεί πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται από Νευρολόγο. Υπάρχουν ειδικά νευροψυχομετρικά τεστ (απλά και πιο σύνθετα) με την μορφή ερωταπαντήσεων, σχεδιασμού κ.α με βάση τα οποία ο ειδικός Νευρολόγος μπορεί να καταλάβει αν τα συμπτώματα που περιγράφει ο ασθενής ή οι συγγενείς του μπορεί να υποκρύπτουν αρχή ανοϊκής συνδρομής. Στην συνέχεια τις περισσότερες φορές και αναλόγως της κλινικής εκτίμησης στέλνονται περαιτέρω εξετάσεις απεικονιστικές (CT ή MRI εγκεφάλου), ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και αιματολογικές εξετάσεις. Στα πολύ αρχικά στάδια της νόσου ή σε νέους ασθενείς που τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα αμβληχρά συνήθως χρειάζεται η συμβολή και ειδικού νευροψυχολόγου ή Ψυχιάτρου ώστε να αποκλεισθεί κάποια συναισθηματική διαταραχή ή να επιβεβαιωθεί με εξειδικευμένες κλίμακες η μή συμβατή με την ηλικία απώλεια μνήμης.
Σε κάποιες περιπτώσεις επίσης χρειάζεται να γίνει ενδονοσοκομειακά μια εξέταση λήψης εγκεφαλονωτιαίου υγρού με οσφυονωτιαία παρακέντηση για να τεθεί η οριστική διάγνωση της ν. Αλτσχάιμερ και να αποκλειστούν άλλες νόσοι. Στο υγρό αυτό μπορούμε να μετρήσουμε τις παθολογικές πρωτεΐνες (β-αμυλοειδές, Τau) και να έχουμε μια οριστική διάγνωση.
Τα τελευταία χρόνια μη επεμβατικές απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) και η SPECT απέκτησαν σημαντικό ρόλο στην πρώιμη διάγνωση, τη διαφορική διάγνωση και πρόγνωση της άνοιας εκφυλιστικού τύπου.
Τέλος, στους ασθενείς αλλά και στους πρώτου βαθμού συγγενείς αυτών που υποπτευόμαστε κληρονομική μεταβίβαση της νόσου υπάρχει η δυνατότητα να γίνει στοχευμένος ή και καθολικός έλεγχος του ανθρώπινου γονιδιώματος. Με αυτή τη διαδικασία μπορούμε να δούμε αν υπάρχουν συγκεκριμένες μεταλλάξεις που έχουν ενοχοποιηθεί για την ν. Αλτσχάιμερ.
Αντιμετωπιση της νοσου του αλτσχαιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι δυστυχώς μια μη αναστρέψιμη νόσος. Σε κάθε ασθενή όμως έχει παρατηρηθεί οτι η νόσος εξελίσσεται με πολύ διαφορετικό ρυθμό με αποτέλεσμα αρκετοί ασθενείς να μην προλάβουν να μεταπέσουν σε μέσο ή προχωρημένο στάδιο.
Οι θεραπευτικές δυνατότητες που έχουμε στην παρούσα φάση περιλαμβάνουν την επιβράδυνση της εκφυλιστικής νόσου του εγκεφάλου με τη χρήση φαρμάκων, τη γνωστική άσκηση με τη βοήθεια λογοθεραπευτή ή νευροψυχολόγου και τη ψυχολογική υποστήριξη του ατόμου από τον ιατρό του και από το συγγενικό του περιβάλλον.Πολύ σημαντικό ρόλο στην διατήρηση καλή εγκεφαλικής λειτουργίας επίσης παίζει η φυσική άσκηση (κυρίως αερόβια), η υγιεινή διατροφή και η δια βίου εκμάθηση νέων πληροφοριών και δεξιοτήτων που αποτελεί μια μορφή «εκγύμνασης» του εγκεφάλου.
Η έγκαιρη εξοικείωση του ασθενούς με την νόσο και η κατάλληλη προετοιμασία του οικογενειακού περιβάλλοντος και ρύθμιση νομικών ή προσωπικών ζητημάτων είναι εξίσου σημαντικά και πρέπει να γίνονται από τα αρχικά στάδια της νόσου.
ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΙΑΤΡΕΙΟΥ
Δευτέρα και Παρασκευή:
16:00 – 21:00
Τρίτη και Πέμπτη:
10:00 – 13:00 και 16:00 – 21:00
Σάββατο: 11:00 – 14:00
Για επείγοντα περιστατικά καλέστε την Ιατρό: 694 850 9492
Συμπληρώστε τη Φόρμα